აღდგომა

     ვახუშტი ბაგრატიონი ასე აღწერს აღდგომის დღესასწაულს საქართველოს სამეფო კარზე: "ხოლო აღდგომის წესი იყო ადრე ნათლებისად წირვა და შემდგომად წირვისა მცირედითა სანოვაგითა ხორცთათა აღიხსნიდიან პირთა მეფე და დიდებულნი. შემდგომად გამოვიდის მეფე და ყოველნი წარჩინებულნი და მცირებულნი ასპარეზსა ზედა და დასვიან სამეფო თასი ოქროსი ანუ ვერცხლისა ყაბახსა ზედა, დაუწყიან სროლა მას თასსა ისარნი მოყმეთა და ჭაბუკთა, და რომელი ჩამოაგდის ისრითა, მას მისციან თასი იგი. შემდგომად ამისა შექმნიან ბურთაობა. მერმე შემოვიდიან მეფისა თანა და შექმნიან ნადიმნი და პურობანი დიდნი მგოსან-სახიობთა. არამედ კათალიკოზნი და ეპისკოპოზნი ვიდრემდის იყვნენ მუნ, არა იყო მწყობრთა ძალთა ცემანი, არამედ - გალობანი. ხოლო შემდგომად წარსვლისა მათისა იყო მგოსანთა, მომღერალთა და ყოველთა სახიობთა ცემანი."

      სააღდგომო ტრადიციებს შორის გამორჩეული იყო ჭონა: აღდგომა დღეს რამდენიმე კაცი, რომელთაც მეჭონეებს ეძახდნენ, მთელ სოფელს ჩამოუვლიდა და სააღდგომო სიმღერით დღესასწაულს ულოცავდა.   ჭონის მონაწილენი მორთულ–მოკაზმულობით, დროის მიხედვით ცოტა უფრო ადრე ჩამომვლელებს, ბერიკებს მოგვაგონებდნენ. მათ ერთმანეთს ამგვანებდა თვით საჩუქრების გამოთხოვის წესიც. ძალიან ხშირად მომღერლები კვერცხებს ითხოვდნენ საჩუქრად. კვერცხს სიმბოლური მნიშვნელობა ჰქონდა – ერთი მხრივ, ფრინველთა გამრავლების მიმათითებლად და მეორე მხრივ – სააღდგომო წითელი კვერცხის სიმბოლური არსით.  დიასახლისი მეჭონეებს კვერცხებით, ტკბილი კვერებით, ხილით და ფულითაც ასაჩუქრებდა. დღის ბოლოს შეგროვილ ხორაგს მთელი სოფლის ახალგაზრდობა შემოუსხდებოდა და ილხენდა. ჭონაში სამღერი ლექსები დალოცვითი ხასიათისა იყო – დალოცვა: კეთილი სურვილი სახლის,  ოჯახის წევრების, საქონლის და სხვათა მიმართ. საქართველოში ბევრმა იცის ჭონის მონაწილეთა ხალხური ლექსები:

                   „ალათასა, ბალათასა, ხელი ჩავყავ კალათასა,

                   ქალო, კვერცხი გამოგვიტა, ღმერთი მოგცემს ბარაქასა!“ ან:

                   „ჭონას ვიყავ, ჭონა ვნახე, ვერხვი ვერხვსა ეხვეოდა,

                    ყველაწმინდა ღვთისმშობელი სულ ამ ოჯახს ეხვეოდა“ და სხვ.